Đây là một trong những bài viết cuối cùng của Hal Finney được đăng trên diễn đàn BitcoinTalk – bạn có thể xem bản gốc bài viết tại đây với chủ đề Bitcoin và Tôi. Trong bài viết này, ông hồi tưởng lại công việc, những đóng góp của mình trong quá trình Bitcoin bắt đầu từ một whitepaper trở thành một thứ “có giá trị thật”.

Dù mắc phải căn bệnh chết người trong những năm cuối đời, ông chưa bao giờ bi quan (ít nhất là trên các diễn đàn) mà vẫn luôn theo đuổi đam mê và làm việc không ngừng. Đối với tôi, đây là một trong những điều đáng được học hỏi nhất.

Nội dung

Tôi nghĩ mình sẽ viết đôi điều về bốn năm vừa qua — một quãng thời gian nhiều biến cố đối với cả Bitcoin và với chính tôi.

Với những ai không biết tôi, tôi là Hal Finney. Tôi bắt đầu bước vào thế giới mật mã khi làm việc trên phiên bản đầu của PGP, cộng tác chặt chẽ với Phil Zimmermann. Khi Phil quyết định thành lập PGP Corporation, tôi là một trong những nhân viên đầu tiên. Tôi gắn bó với PGP cho đến lúc nghỉ hưu. Đồng thời, tôi tham gia vào phong trào Cypherpunks. Tôi vận hành dịch vụ remailer ẩn danh dựa trên mật mã đầu tiên, cùng nhiều hoạt động khác.

Tua nhanh đến cuối năm 2008 và sự xuất hiện của Bitcoin. Tôi nhận thấy rằng những “lão làng mật mã” (lúc đó tôi đã ngoài 50) thường trở nên hoài nghi. Tôi thì lý tưởng hơn; tôi luôn yêu thích mật mã, sự bí ẩn và nghịch lý trong nó.

Khi Satoshi công bố Bitcoin trên danh sách thư mật mã, cái anh ta nhận được nhiều nhất là sự hoài nghi. Giới mật mã đã thấy quá nhiều dự án “vĩ đại” của những kẻ non nớt và chẳng hiểu gì. Phản ứng mặc định của họ là bác bỏ.

Tôi thì tích cực hơn. Tôi quan tâm đến các cơ chế thanh toán dựa trên mật mã từ lâu. Thêm nữa, tôi may mắn được gặp gỡ và trao đổi sâu với cả Wei Dai và Nick Szabo — hai người được xem là đã đặt nền móng ý tưởng cho Bitcoin. Tôi từng thử tạo ra một đồng tiền dựa trên proof-of-work của riêng mình, gọi là RPOW. Vậy nên Bitcoin khiến tôi vô cùng hứng thú.

Khi Satoshi công bố bản phát hành đầu tiên của phần mềm, tôi tải nó ngay lập tức. Tôi nghĩ mình là người đầu tiên, ngoài Satoshi, chạy Bitcoin. Tôi khai thác block thứ 70 mấy, và tôi cũng là người nhận giao dịch Bitcoin đầu tiên trong lịch sử, khi Satoshi gửi cho tôi mười đồng để thử nghiệm. Tôi trao đổi email với Satoshi vài ngày sau đó, chủ yếu là tôi báo lỗi và anh ấy sửa chúng.

Ngày nay, danh tính thật của Satoshi vẫn còn là bí ẩn. Nhưng thời điểm đó, tôi nghĩ mình đang nói chuyện với một người đàn ông trẻ gốc Nhật, rất thông minh và chân thành. Tôi may mắn được quen biết nhiều bộ óc xuất chúng trong đời, nên tôi nhận ra dấu hiệu đó.

Sau vài ngày, Bitcoin chạy khá ổn định, nên tôi để nó chạy liên tục. Đó là thời kỳ độ khó chỉ là 1, và bạn có thể đào block bằng CPU, không cần GPU. Tôi đào được vài block sau đó. Nhưng tôi tắt máy vì nó làm máy tính nóng và tiếng quạt quá ồn. Nhìn lại, tôi ước mình giữ nó chạy lâu hơn, nhưng nhìn theo góc độ khác, tôi vốn đã vô cùng may mắn được có mặt từ thuở ban đầu. Thực sự đó chỉ là chúng ta chọn nhìn theo kiểu ly nước đã đầy một nửa hay đã vơi một nửa mà thôi.

Lần tiếp theo tôi nghe về Bitcoin là cuối năm 2010, khi tôi rất ngạc thấy nó không chỉ còn tồn tại mà còn có giá trị thật. Tôi mở lại ví cũ, nhẹ nhõm vì số Bitcoin của mình vẫn còn nguyên. Vì bây giờ Bitcoin đã có giá trị thật, tôi chuyển chúng vào một ví lạnh, hy vọng sau này sẽ có ích cho con cháu tôi.

Nói đến con cháu, năm 2009 tôi gặp một cú sốc: tôi bất ngờ được chẩn đoán mắc căn bệnh chết người. Đầu năm đó, sức khỏe tôi vẫn còn đang ở tình trạng tốt nhất, tôi giảm cân nhiều, tôi bắt đầu chạy đường dài. Tôi đã chạy vài giải half marathon và đang tập cho full marathon. Tôi đã chạy được hơn 20 dặm và nghĩ mình đã sẵn sàng. Đúng lúc đó thì mọi thứ đổ vỡ.

Cơ thể tôi bắt đầu suy kiệt. Tôi nói chậm lại, yếu ở tay, và chân hồi phục rất chậm. Tháng 8/2009, tôi được chẩn đoán ALS, còn gọi là bệnh Lou Gehrig, theo tên cầu thủ bóng chày nổi tiếng mắc nó.

ALS là bệnh phá hủy các nơ-ron vận động, những nơ-ron truyền tín hiệu từ não đến cơ. Nó gây yếu, rồi từ từ dẫn đến liệt toàn thân. Thông thường bệnh nhân tử vong trong 2–5 năm. Triệu chứng ban đầu của tôi nhẹ, tôi vẫn tiếp tục làm việc, nhưng do mệt mỏi và vấn đề giọng nói nên tôi đã nghỉ hưu đầu năm 2011. Từ đó bệnh tiến triển không ngừng.

Hôm nay, tôi gần như bị liệt hoàn toàn. Tôi phải ăn qua một cái ống, và thở bằng một ống khác. Tôi sử dụng máy tính bằng hệ thống theo dõi cử động mắt. Nó cũng có bộ tổng hợp giọng nói, nên đây chính là “giọng nói” của tôi bây giờ. Tôi dành cả ngày trên xe lăn điện. Tôi tự tạo một giao diện dùng arduino để điều chỉnh tư thế xe lăn bằng mắt.

Đó là một sự thay đổi lớn, nhưng cuộc sống của tôi không đến nỗi tệ. Tôi vẫn đọc được, nghe nhạc, xem TV và phim. Tôi mới phát hiện rằng mình còn có thể lập trình. Rất chậm — chắc chậm hơn 50 lần so với trước kia. Nhưng tôi vẫn yêu lập trình và nó cho tôi mục tiêu sống. Hiện tôi đang làm một thứ Mike Hearn gợi ý: tận dụng các tính năng bảo mật của bộ xử lý hiện đại, được thiết kế cho “Trusted Computing”, để tăng cường an toàn cho ví Bitcoin. Nó gần như hoàn thành rồi. Tôi chỉ còn phải viết tài liệu.

Và dĩ nhiên, những biến động giá của Bitcoin khiến tôi thích thú. Tôi có “skin in the game” (da thịt trong cuộc chơi – một thuật ngữ của Nassim Taleb). Nhưng tôi có được số Bitcoin này nhờ may mắn, chứ không phải công lao gì to tát. Tôi từng sống qua cú sập năm 2011. Cái gì đến dễ dàng thì cũng đi dễ dàng (Easy come, easy go)

Đó là câu chuyện của tôi. Nhìn chung tôi khá may mắn. Ngay cả với ALS, cuộc sống của tôi vẫn rất đáng hài lòng. Nhưng tuổi thọ thì có hạn. Những cuộc thảo luận về việc thừa kế Bitcoin không còn là câu chuyện lý thuyết nữa. Bitcoin của tôi được cất trong ví lạnh an toàn, và con trai, con gái tôi đều rành công nghệ. Tôi nghĩ chúng được bảo vệ ổn. Tôi hài lòng với di sản của mình.

______